Знаменитости

Илинденско востание од 1903: историски пораки и значење

За време на Илинденското востание најголемиот успех бил постигнат во револуционерниот округ Крушево. Во летото 1903, на оваа територија е формиран штаб на востанието предводен од раководителот на револуционерните окрузи од Крушево Никола Карев. Подоцна Карев станал претседател на новооформената Крушевска Република. Тој го напишал Крушевскиот Манифест кој што повикувал на сите луѓе кои што живеат во Македoнија, без оглед на вероисповест и етникум, да му се придружат во борбата за слобода.

На 02.08.1903, на денот на Христијанскиот празник св. Илија, околу 750 револуционери го нападнале Крушево. После неколкучасовни битки градот бил преземен од Отоманите. Во месноста наречена Гумење бунтовниците ја креирале Крушевската Република, која што постоела во периодот од 03.08.1903 до 13.08.1903. 

Републичката организација на локалните власти била импресивна. Главните револуционери се погрижиле за безбедноста на граѓаните, додека Советот на Републиката се состоел од 60 члена со што имало по 20 членови од секоја етничка заедница во Крушево (Македонска, грчка и влашка)

Изненадената Турска влада презела опширни воени мерки да го задуши востанието: 176,000 војници, 3,700 коњаница и 444 топови биле испратени во Македонија. После жестоки и херојски битки во близина на Слива и Мечкин Камен, Турските сили успеале да ја уништат Крушевската Република и ја покажале нивната вообичаена суровост во справувањето со бунтовниците во Крушево и другите места. Како резултат, 201 заедници биле избришани, 12,400 куќи биле изгорени до темел и преку 70,000 луѓе останале бездомници, додека 8,816 биле убиени. Иако 30,000 лица избегале од нивните домови да избегнат одмазда, цената била превисока. 

Востанието предизвикало огромен интерес во Европа. Весниците го следеле текот на активностите одблизу со голема симпатија. Тие штампале детали од суровите масовни одмазди изведени од Турците кон населението во бунтовничките делови. Следел моќен бран на протести од познати писатели, активисти, политичари и други. Меѓу водечките претставници биле Лав Толстој, Максим Горки, Анатол Франц, Жан Жауре, Виктор Бернард, Артур Еванс, Хенри Бреилсфорд, Џорџ Клеменсе и други. 

Во Британија, Франција, Италија и Америка биле основани „Македонски одбори“, кои што организирале масовни митинзи за поддршка на македонските бунтовници. Слични активности биле преземани и во Русија и Романија и други држави низ светот.

После неуспехот на востанието македонските револуционери направиле напори да ги прочистат своите редови. На Рилскиот конгрес (одржан во 1905 година во Манастирот Рила во Пиринска Македонија), покрај разликите во интереси на двете страни, имало генерално осудување на надворешните влијанија особено на Бугарскиот суд, а крајната цел – ослободување на Македонија – била потврдена. 

Споменик Слива, каде што Илинденското востание било задушено

Споменикот Слива е уште едно обележје на славното историско минато на Крушево. Тој се наоѓа на околу 3 километри од градот и во себе носи богата историска вредност.

Споменикот „Слива“, заедно со Мечкин Камен го обележуваат последниот отпор на македонскиот народ во Илинденското востание. При нападот на турискиот аскер на 12-ти август 1903 година на „Слива“ и Мечкин Камен се воделе последните битки на востаниците и борци за слобода. На овие две места востанието било конечно задушено после 10 дена слободно Крушево.

Секој 2-ри август, кога се одбележува празникот Илинден, на ова место се полага свежо цвеќе. Но, ова место е многу популарно затоа што се наоѓа на патот кон манастирот Св. Преображение, а учесниците во планинарски и велосипедски тури на фестивалот на отворено When in Krusevo поминуваат покрај оваа точка и оддават почит на паднатите борци.

Препорачуваме да направите една голема прошетка до манастирот Св. Спас и да застанете покрај ова место. Таму ќе ја почувствувате историјата, ќе го доживеете херојството и ќе сфатите зошто Крушево во себе носи големо историско и културно богатство.