Крушево беше метропола порано, си го сакам и го промовирам со илустрации
Уште еден крушевчанец во нашата рубрика насловена Интервјуа. Му благодариме на Зоран Кардула за искрените одговори, а овој човек има што да каже во многу области како резултат на своето знаење, искуство и животните борби кои ги води се’ уште.
Advisor: Потекнуваш од Крушево, живееш во Скопје. Која е твојата животна приказна, почнувајќи од Крушево, па преселувањето во главниот град?
Кардула: Роден во Крушево 1967 година, основно и средно образование завршив во Крушево, па следуваше отслужување на воениот рок во ЈНА до септември 1986 година. Во меѓувреме запишав Електротехнички факултет во Скопје каде студирав до 1991 година. Со моето студирање го засакав Скопје и знаев дека мојот живот ќе продолжи таму. Искрено подеднакво ги сакам и двата града, и двата ми се дом, но секогаш ќе бидам крушевчанец во Скопје.
Advisor: Фасцинантни се твоите објави на социјалните мрежи со твои дела на познати ликови и настани и како истите ги поврзуваш со одредени историски настани и важни моменти од историјата на Македонија и Југославија. Од каде ја црпиш оваа неизмерна инспирација и како си го стекнал сето тоа длабоко знаење?
Кардула : Илустрирањето и уметноста е нешто што е дел од мојот живот, нешто што го сакам и сакам да го работам. Се обидувам секој ден нешто да илустрирам и тоа да го објавам. Секогаш бев добар со бројки и помнење на настани и години. Можеби има влијание што како мал неколку пати ја имам прочитано „Мала енциклопедија Просвете“ која беше во 2 тома ( книги кои мислам сите ги имаа дома ) тоа беше нашето ГООГЛЕ и уште од тогаш бев фасциниран од некои личности и настани, а сега веќе се обидувам да ги илустрирам. Со илустрација можам полесно да стигнам до помладите генерации кои овие настани или личности не ги имаат учено, а другите подзаборавено. Тоа се ликови и настани кои за мене имаат посебно значење, а и имаат оставено голема улога во историјата и уметноста. Југославија, а и Северна Македонија како дел од таа држава имаат посебно место. Многу години имам посветено во илустрирање на ликови, настани, споменици како и рекламите од таа наша заедничка држава. Фасциниран сум од адвертајзингот од тоа време како и од уметноста, архитектурата која цел свет ја слави и почитува само кај нас сето тоа се настојува да се минимизира или заборави. Токму затоа за да не се заборави се обидувам секој ден да потсетам на некој настан или личност.
Advisor: На што работиш моментално?
Кардула: Работам многу, токму сега ми завршуваат предавањата на првиот факултет за дизајн на Бреинстер каде предавам 2 предмети и овој период бев доста зафатен со тоа. Работам и на илустрации за вториот број на весникот „Наше бивше“ кој излегува во државите од цела бивша Југославиј, а носител на проектот е Центарот за Демократска транзиција од Подгорица со кој имам одлична соработка. Минатата година заедно го работевме проектот 80 години од Сутјеска, Неретва и Второто за седание на АВНОЈ во склоп на тој проект беше и мојата изложба во Подгорица, Сарајево и Колашин. Тука е серијал инспириран од Грејс Џоунс (Grace Jones) која во јули гостува во Скопје, а е артист кој многу сум ја сакал па и покрај тоа што ја имам многу до сега илустраирано некако добив инспирација да направам уште некоја илустрација во чест на нејзиното доаѓање во Скопје. Работам на ЦД кавер на одличната Мариа Амалиа Бараона (Maria Amalia Baraona) португалски изведува која го негува Боса Нова (Bossa Nova) стилот.
Advisor: Како го доживуваш Крушево? Од аспект на туризам, низ призма на твојата креативност, историско минато на градот и како родно место.
Кардула: Крушево е нераскинлив дел од мене иако не живеам таму, но се обидувам преку мои илустрации и мои фамилијарни предмети да го приближам животот во овој град во неговите најдобри години. Сум ја проучувал многу историјата на градот и можам да спомнам дека градот имаше златно време каде развојот во секој аспект го достигнал својот максимум и тоа е периодот крај на 19-ти и почеток на 20-ти век каде дури и се нарекува Метропола и тоа трае се до уништувањето на градот после задушувањето на Крушевската Република. После востанието Крушево ги губи сите привилегии кои ги имал во Отоманската империја, трговски врски и полека почнува неговиот економски пад и масовно напуштање на градот. Се до средината на шеесетите години кога градот почнува полека да си го враќа својот сјај, тоа е времето на Југославија каде во градот се живее убав мирен живот каде покрај туризмот и индустријата го доживува својот максимум. Со распадот на Југославија се’ се уништува, недомакинско работење, лоша приватизација сето тоа допринесе градот да се уништи и полека да станува една од насиромашните општини во земјата.
Драго ми е дека последните години туризмот станува поактуелен и доста се вложува, мислам на луѓето од градот кои се повеќе туризмот го гледаат како дејност во која треба да се вложува и сето тоа допринесе да веќе градот има одлични приватни сместувања и понуди со кои се повеќе станува дестинација која туристите сакаат да ја посетат. Треба секако да се вложува во оваа дејност, но сепак мислам дека тоа нема да го спречи иселувањето на младите кои после студирање веќе не се враќаат во градот не дека не сакаат да живеат тука, туку дека не би можеле да се вработат зошто искрено нема никаква индустрија во градот веќе. Тоа е многу жално да се гледа кога знам колку многу фабрики и прептпријатија одлично работеа и градот беспрекорно функционираше.
Исто така жално е дека нема редовна автобуска линија за Скопје, тоа е голем хендикеп за градот кој настојува да биде важна туристичка дестинација. Тоа не смее да го дозволи и треба под итно истото да се регулира.
Крушево си го сакам и секогаш се обидувам да преку моите илустрации да го промовирам градот, места кои туристите треба да ги посетат, настани кои се карактеристични за градот, а по реакциите на моите следачи приметувам дека тоа одлично е прифатено.
Advisor: За крај, би сакале да ти пристапиме уште полично. Препознатлива е вашата борба за лицата со аутизам. Која е вашата животна борба на ова поле?
Кардула: Познато е дека имам ќерка која е аутистична и настојуваме целото семејство колку што можеме да ја кренеме свеста за аутизмот и да се бориме против секаква дискриминација. Мислам дека барем малку ја подигнавме свеста и помогнавме на многу семејства кои се соочуваат со аутизмот полесно да ја пребродат кризата која е неминовна кога треба да се соочите со оваа состојба. Што се однесува до очекувањата дека нешто ќе се промени во нашата земја во однос на ова прашање имам изгубено секаква надеж, апсолутно државата е глува за проблемите и дискриминацијата со која се соочуваат овие семејства. Можеби пред некоја година имав малку надеж дека нешто ќе се промени, но за жал само со исклучок на неколку политичари кои настојуваа ова прашање да го актуализираат и спречат дискриминација ништо друго не е направено. Така да овие семејства покрај борба која ја водат со состојба исто така водат уште потешка борба со институциите и државата за остварување на нивните основни човекови права.
Ние уживавме во разговорот со Зоран Кадула, ама уште повеќе уживаме во неговите секојдневни објави преку кои се едуцираме и, секако, забавуваме. Се заблагодаруваме уште еднаш и се гледаме во нашето родно Крушево.
